• 9 grudnia 2024

Dlaczego lubimy horrory?


Ponieważ niezliczone rzesze ludzi udają się do kin, by zobaczyć Michaela Myersa terroryzującego Laurie Strode'a w jedenastej odsłonie serii Halloween - lub załadować odtwarzacz DVD klasykami takimi jak A Nightmare on Elm Street, Psycho i Silence of the Lambs, warto zastanowić się, że horrory nie są tylko atrakcją miesiąca października.

W rzeczywistości są ostoją kina, sięgają aż do Frankensteina i Drakuli w najwcześniejszych dniach rozmów w latach 30. i niemieckich filmów ekspresjonistycznych, jak Nosferatu w epoce niemego. Ale dlaczego ludzie tak chętnie przyglądają się potworom i mordercom włóczącym się po nawiedzonych domach i wyskakującym z ciemnych zakątków? Pomyślcie o tym, co sprawia, że horror jest horrorem?

Malcolm Turvey, reżyser programu studiów filmowych i medialnych oraz profesor, którego kurs obejmuje film grozy, ma odpowiedzi - oraz listę filmów, które wystraszą skarpetki, sprawią, że skóra będzie się czołgać i nauczą cię czegoś lub dwóch na temat kondycji ludzkiej w tym procesie.

"Horror to gatunek, na który ludzie mają tendencję do patrzenia w dół i nie traktują go zbyt poważnie. Ma reputację niskiego, nieco tandetnego, porywającego gatunku, który przemawia do naszych podstawowych instynktów", powiedział Turvey. "Ale jest to wspaniała, popularna forma sztuki, poprzez którą mogą przejawiać się bardzo złożone pomysły i techniki twórcze - i jeśli uda ci się ominąć ten bardzo klikalny widok, zdasz sobie sprawę, że w tym gatunku istnieje zażenowanie bogactwem".

Jest wiele różnych teorii, według Turvey'a. "Niektóre teorie twierdzą, że aby dzieło zostało sklasyfikowane jako horror, musi mieć potwora, który musi być groźny w jakiś sposób, kształt lub formę", powiedział Turvey. Potwór jest często nieziemski lub narusza prawa natury, jak w Obcym lub Szczękach - ale niektóre twierdzą, że ludzka postać może być potworem, jak w Psychozie, Ciszy Owiec i Halloween.

W takich przypadkach człowiek ma zazwyczaj supermoce - Hannibal Lector wydaje się być zdolny do odczytywania w myślach i podejmowania niemożliwych ucieczek, podczas gdy Michael Myers może zniknąć i często wraca po zastrzeleniu, ścięciu głowy lub podpaleniu w poprzednim filmie. "Kiedy zaczynasz patrzeć na ludzkie potwory, są one często cienko zamaskowanymi istotami nadprzyrodzonymi, które tak naprawdę mają tylko wygląd człowieka", powiedział Turvey.

Bez względu na to, jak potwór wygląda, wielu twierdzi, że musi mieć jedną kluczową cechę, która odróżnia go od potworów z innych gatunków, takich jak sci-fi. "Horror jest gatunkiem, w którym obrzydzenie jest centralne jako emocja", powiedział Turvey. "Wiele potworów zaprojektowano tak, by były jednoznacznie lub domyślnie obrzydliwe."

Istnieje jednak wiele przerażających filmów - na przykład Blair Witch Project czy The Haunting - które nigdy nie dowodzą jednoznacznie, że istnieje potwór, ale są powszechnie uznawane za część gatunku. "Działa jak ten handel na niejednoznaczność co do tego, co się dzieje", powiedział Turvey. "Być może lepszym sposobem myślenia o horrorze, a w rzeczywistości o wszystkich gatunkach, jest to, że istnieją przypadki, które są kluczowe dla gatunku, i przypadki graniczne, które w jakiś sposób pasują, a nie inne."

Dlaczego ludzie cieszą się horrorem
"Bestia wewnątrz" to najpopularniejsza teoria wyjaśniająca popularność gatunku, według Turveya. "Twierdzi ona, że nieświadoma, represjonowana część każdego człowieka jest w rzeczywistości dzika; że okleina grzecznościowa jest bardzo cienka, a pod nią znajduje się zasadniczo potwór", powiedział Turvey. "Zgodnie z tą ideą, choć świadomie nie pochwalamy tego, co robi potwór, w głębi duszy część z nas cieszy się z morderstwa i chaosu, który potwór wyzwala - bo gdybyśmy mogli, zrobilibyśmy to".

Ale nie każdy lubi każdy horror, co sugeruje, że inne czynniki są w pracy. Możemy cieszyć się kibicowaniem bohaterom podczas walki z potworem, powiedział Turvey. Albo możemy nie popierać działań potwora, ale możemy uznać to za urzekające. "Jesteśmy nieskończenie zafascynowani potwornymi bytami, psychotykami, seryjnymi zabójcami", powiedział Turvey. "To, co zrobił Ted Bundy, jest przerażające, ale jego psychologia jest tak nietypowa, że chcemy zrozumieć, co się dzieje w jego głowie."

To tworzy tajemnicę, która nas wciąga, powiedział Turvey. "Jedną z rzeczy w narracjach grozy jest proces, w którym ludzie poznają naturę potwora - jego moc, jego słabości, skąd się wziął", powiedział Turvey. "Można powiedzieć, że to ten proces odkrywania, który nas cieszy, jak twierdzi filozof Noël Carroll."

Inne teorie koncentrują się na dreszczu emocji, jaki oferuje strach, szczególnie dla "poszukiwaczy wrażeń", którzy mogą również korzystać z innych zajęć podnoszących poziom adrenaliny, takich jak skoki na bungee. "Chodzi o to, że fani horrorów są okablowani lub ukształtowani społecznie w taki sposób, że dostają kopa w trzewia ze strachu i innych silnych wrażeń związanych z oglądaniem horrorów" - powiedział Turvey.

Ten dreszczyk emocji może być szczególnie przyjemny w kontekście, w którym nie ma dla nas żadnego realnego zagrożenia, powiedział Turvey. "Szczególne w konsumowaniu horroru jest to, że można odczuć pewne silne uczucia bez ponoszenia konsekwencji, co pozwala cieszyć się sensacją" - powiedział. Strach może również zbliżyć ludzi do siebie", dodał. "Jest sporo dowodów na to, że nastolatki łączą się ze sobą w oglądaniu horrorów, zarówno młode kobiety, jak i młodzi mężczyźni" - powiedział Turvey.

Jest wreszcie teoria, że horrory zawierają symboliczne przedstawienia prawdziwych lęków. Frankenstein, który Turvey wymaga od swoich uczniów czytania, ponieważ jest to tak ważne i który ma w tym roku 200 lat, wkracza w siłę nauki, aby zmienić naturę w fundamentalny sposób, podczas gdy nowszy film Get Out porusza kwestię prawdziwych społecznych i rasowych lęków. "Filmy grozy mogą nas połączyć z tym, czego naprawdę się boimy, a które są często społecznie skonstruowanymi obawami" - powiedział Turvey. "Częścią tego, co nas zachwyca, jest to, jak sprytnie twórcy używają pojazdu gatunku horroru do wyrażenia tych prawdziwych problemów."

Ten skok przerażenia
Jedna z rzeczy, na które narzekają miłośnicy horroru, to nadużywanie reakcji startowej (często nazywanej strachem przed skokiem), jak twierdzi Turvey. "To legalna technika, a jeśli jest stosowana w odpowiedni sposób, może być fantastyczna, ale są filmy, które za bardzo na tym polegają, co jest estetycznym demeritem", powiedział Turvey.

Niektórzy uważają też, że zbyt wiele krwi i przemocy może obniżyć cenę horroru, powiedział Turvey, przywołując filmy Piła i inne "tortury porno", które zdominowały ten gatunek, gdy po raz pierwszy uczył na kursie. "Mają pewne zasługi, ale nie sądziłem, że to wspaniałe dzieła", powiedział Turvey. "Na pewno są filmy, w których przemoc jest bezinteresowna." Ale generalnie, nie jest tym zniechęcony. "Filmy grozy są o skrajnościach i nie można być zbyt zaskoczonym, jeśli nastąpi eksplozja krwi i przemocy", powiedział.

Osobisty pupil Turveya: "Uważam, że współczesne filmy szczególnie czasami są przepełnione muzyką", powiedział.

Cisza Owieczek miała zniewalającą bohaterkę, powiedział Turvey. "Pamiętam, jak po raz pierwszy obejrzałem ten film i byłem w nim całkowicie zakochany, ponieważ wydawała się być tak inteligentna i tak odważna i tak silna, a jednocześnie tak wrażliwa" - powiedział. "Nigdy wcześniej nie widziałem nikogo takiego jak ona na filmie."

A Hannibal Lector był dziwnie charyzmatycznym złoczyńcą, dodał Turvey, przywołując ostatnią scenę, w której Lector uciekł i zamierza zjeść lekarza, który go dręczył. "Cały teatr bił brawo". Jeśli się nad tym zastanowić, to moralnie nie jest to właściwa reakcja" - powiedział Turvey. "Ale to jest film, w którym jest bardzo obecna zdolność do odczuwania pozytywnych uczuć wobec przerażającej postaci."

Pierwszy film Halloween, który początkowo zainteresował Turveya horrorem, był mocny pod wieloma względami. "To filmowe arcydzieło - tak fachowo i genialnie sfilmowane, że za każdym razem, gdy go oglądam, jestem zachwycony", powiedział Turvey. W filmie "Obcy" był to występ Sigourney'a Weaver'a i "nowatorski i interesujący" projekt Obcego - powiedział Turvey; w filmie "Wyjdź" nie chodziło tylko o grę aktorską i filmowanie, ale również o artykułowanie istotnych kwestii społecznych.

Wiele horrorów wyróżnia się tym, że przełamują nowe szlaki, a na stare tropy stawiają nowe zakręty, powiedział Turvey. "Myślę, że to, co jest wspaniałe w tym gatunku, to fakt, że jeśli spojrzy się na niego w pewnym okresie czasu, można zobaczyć, jak konwencje są odnawiane na różne sposoby", powiedział Turvey. Doszedł do wniosku: "Rzadko zdarza się, że jest jedna rzecz, która tworzy wielki horror - wiele rzeczy musi łączyć się w nieprzewidywalny sposób". A jeśli jest ich wystarczająco dużo, to pewnie masz mocny film."

Halloween, Cisza Jagniąt i Obcy są na szczycie listy ulubionych horrorów Turvey'a, w niemałym stopniu ze względu na nostalgiczną wartość, jaką mają dla niego. Do jego ostatnich ulubionych należą: "Get Out", "It Follows" z 2014 roku oraz "Raw" z 2014 roku, francuski film "Bardzo trudne".

Oprócz tych ulubionych, Turvey stara się pokazać studentom doskonałe horrory z różnych epok, kultur i estetyk, w tym Frankensteina i Draculę z lat 20. i 30.; film Cat People z lat 40. Godzilla i inwazja porywaczy ciał; "Rosemary's Baby" z lat 60.; "Texas Chainsaw Massacre" (który Turvey nazwał "bardzo ważnym") i "The Exorcist" z lat 70.; oraz nowsze filmy, takie jak australijski film "The Babadook" z 2014 roku.

"Gatunki przechodzą przez okresy ugorowania, a potem są fale kreatywności i płodności. W tej chwili tak wiele się dzieje", powiedział Turvey. "Mam nadzieję, że ten okres kreatywności potrwa długo, przynajmniej do czasu, gdy następnym razem będę uczyć mojego kursu."

Najlepsze horrory 2019 roku. Najwspanialsze kino grozy

Share :

Komentarze (0)

Zostaw komentarz

Może Cię zainteresować

Najlepsze książki fantasy

Literatura fantasy od zawsze fascynowała czytelników swoją złożonością, bogactwem wyobraźni i epicką...