Tężec: jak objawia się ta choroba i czy warto się na nią zaszczepić

Tężec to choroba układu nerwowego wywoływana przez toksynę tężcową, produkowaną przez bakterie Clostridum tetani. Występują one powszechnie w glebie, kurzu oraz przewodach pokarmowych zwierząt, a do organizmu człowieka mogą dostać się przez uszkodzenia ciała, w tym nawet pozornie drobne zadrapania. Na szczęście tężcowi można skutecznie zapobiegać poprzez szczepienia.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są objawy tężca,
• w jaki sposób się go diagnozuje i leczy,
• na czym polega profilaktyka tężca.

Tężec to bardzo niebezpieczna choroba układu nerwowego. Wywołuje ją neurotoksyna tężcowa, produkowana przez laseczki tężca (Clostridum tetani). Bakterie te występują w środowisku dość powszechnie: w glebie, kurzu, wodzie, w przewodach pokarmowych i odchodach zwierząt. Do zakażenia człowieka może dojść poprzez uszkodzenia ciała z przerwaniem ciągłości tkanek. Mogą to być zarówno głębokie rany i oparzenia, jak i pozornie drobne zadrapania. Czasami do zakażenia dochodzi podczas porodu lub poronienia mających miejsce bez zachowania zasad higieny.

W Polsce w latach 1991-2006 rejestrowano średnio 42 zachorowania na tężec u dorosłych. U noworodków i dzieci – dzięki wdrożonej obowiązkowej profilaktyce tężca w postaci szczepień – problem zakażeń udało się właściwie wyeliminować.

Tężec – objawy

Po wniknięciu do organizmu bakterie tężca zaczynają się namnażać i produkować tetanospazminę, czyli toksynę, która pobudza neurony rdzenia kręgowego i zaburza przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Okres wylęgania choroby trwa od 2 do 50 dni. W tym czasie pojawiają się objawy, które skłaniają pacjenta do wizyty u neurologa. Do objawów tych zalicza się:

• uczucie zmęczenia i rozbicia,
• bezsenność,
• zdenerwowanie,
• potliwość,
• zaczerwienienie twarzy,
• szczękościsk,
• skurcze mięśni karku, klatki piersiowej, grzbietu i kończyn,
• napady prężenia (zaciśnięte zęby, wygięte w tył szyja i plecy, napięty brzuch, proste kończyny),
• zaburzenia ciśnienia i krążenia.

Przebieg tężca jest ciężki – choroba może się skończyć śmiercią osoby zakażonej.

Tężec – diagnostyka i leczenie

Diagnostyka tężca w zdecydowanej większości przypadków opiera się na wywiadzie lekarskim oraz obrazie klinicznym. W razie potrzeby wykonany może zostać posiew wymazu z rany, badanie serologiczne oraz badanie krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego – głównie w celu wykluczenia chorób o podobnych objawach.

Jeśli chodzi o leczenie tężca, zależy ono od przebiegu choroby – przypadki umiarkowane i ciężkie leczy się w warunkach szpitalnych na oddziale intensywnej terapii. Należy zapewnić pacjentowi drożność dróg oddechowych, stosuje się leki zapobiegające skurczom mięśni oraz metronidazol, który wspomaga eliminację laseczek tężca z rany. W razie potrzeby wykonuje się chirurgiczne usunięcie martwych tkanek. Zależnie od stanu pacjenta konieczne może być stosowanie mechanicznej wentylacji płuc, żywienie dojelitowe, stymulacja pracy serca czy profilaktyka odleżyn.

Szczepionka na tężec – skuteczna metoda profilaktyki

W pełni sprawdzoną i skuteczną metodą profilaktyki tężca jest szczepionka – stosuje się tzw. preparaty inaktywowane, czyli zawierające nieaktywną, oczyszczoną toksynę tężcową.

• Szczepienia dzieci

Zgodnie z obowiązującym w Polsce Programem Szczepień Ochronnych, każde dziecko powinno zostać zaszczepione czterema dawkami szczepionki na tężec – w 2., 3.-4. , 5. i 16.-18. miesiącu życia. Następnie zaleca się dawki przypominające w 6. roku oraz 14. roku życia. Pozwala to na uzyskanie trwałej odporności.

• Szczepienia dorosłych

Osoby dorosłe nieszczepione w przeszłości lub bez udokumentowanych szczepień w celach profilaktycznych powinny zostać zaszczepione trzema dawkami szczepionki. Dwie pierwsze dawki podaje się w odstępie 4-6 tygodni, a trzecią – po 6-12 miesiącach.

• Szczepienie poekspozycyjne

U osób dorosłych nieszczepionych w przeszłości lub bez udokumentowanych szczepień przeciw tężcowi wykonuje się także tzw. szczepienia poekspozycyjne, czyli szczepienie przeciw tężcowi po zranieniu, zmiażdżeniu, poparzeniu itp. Schemat szczepień jest zależny od poziomu narażenia na wystąpienie tężca, głównie od rodzaju rany i stopnia jej zanieczyszczenia.

Artykuł partnera